Sinds 1926 is de S&P 500 index 15 keer met meer dan 20 procent gedaald. Gemiddeld daalde deze index in zo’n periode met 34 procent in 17 maanden. Maar liefst 11 van de 15 keer pauzeerde de markt ergens tussen de 15 tot 20 procent koersdaling, net als nu. Dan werden een deel van de eerdere verliezen goedgemaakt. Alleen al op basis daarvan is de kans dus groot dat de koersdaling nog een vervolg krijgt. 

Alles gaat deze cyclus sneller

De gemiddelde pauze tijdens een daling van meer dan 20 procent duurde vier maanden. Alleen gaat deze cyclus alles sneller. Na een korte diepe recessie in 2020 volgde een ongekend snel en fors herstel, waarna we in de zomer van 2021 al het midden van de cyclus bereikten. Nog geen jaar later zitten wen al aan het einde van de cyclus zitten. Het lijkt er op dat in deze cyclus maanden eerder weken zijn. 

Fed-put is verdwenen

In die gevallen dat de daling beperkt bleef tot een procent of twintig, kwam de redding meestal van de centrale bank (in 1990, 1998, 2011 en 2018). Na de crash van 1987 is centrale bankiers er veel aan gelegen om de financiële stabiliteit te bewaken. Onrust op de beurs had voortaan mogelijk negatieve effecten op de economie. Dan lijkt het erop dat de staart zwaait met de hond, maar door het transmissiemechanisme van de sinds de jaren tachtig sterk opgelopen schulden moest financiële instabiliteit voortaan worden voorkomen. Dit fenomeen stond eerst bekend werd als de Greenspan-put en werd daarna de Fed-put. Voor het eerst in meer dan 40 jaar kan de centrale bank de markt nu niet steunen, niet bij de huidige hoge inflatie. Dat is ook een belangrijk argument voor een verdere koersdaling. 

Tijdperk van onconventioneel beleid is voorbij

De daling wordt nu zelfs veroorzaakt door de centrale bank door op het eerste gezicht agressief de rente te verhogen. Hiermee komt het tijdperk van kwantitatieve verruiming ten einde. Een periode met abnormaal lage rentes en onconventioneel beleid van de centrale banken, maar het tijdperk van negatieve rentes is voorgoed voorbij. Helaas zijn veel activa zijn door die extreem lage rente hoog gewaardeerd en nu volgt een periode van normalisatie. Dat is in gang gezet maar nog lang niet achter de rug. De geschiedenis leert dat om het huidige hoge inflatieniveau te remmen er een recessie is vereist. Met de huidige renteverhogingen lijkt de Fed niet zover te willen gaan, maar inflatiecijfers zullen de Fed uiteindelijk dwingen. 

Focus op tegenvallende bedrijfswinsten

Een recessie betekent vrijwel altijd ook een winstrecessie. Vooralsnog is er sprake van een duidelijke groeiafzwakking en die zal waarschijnlijk bij het komende cijferseizoen al zichtbaar worden. Door de groeiafzwakking valt de omzet tegen en met enige vertraging gaan nu ook de kosten stijgen. Hogere rentes, hogere lonen en hogere energiekosten. Dat terwijl de winstmarges zich op een historisch hoog niveau bevinden. De eerste bedrijven beginnen nu te waarschuwen dat de cijfers tegenvallen. De komende weken is ook typisch de periode om te waarschuwen, als ze wachten tot de daadwerkelijke rapportage dan wordt zo’n bedrijf koersmatig nog verder afgestraft. Reken op en slecht-nieuws-show. 

Hoge schulden vergroten het neerwaartse risico

Door de hoge schulden heeft de beurs een steeds grotere invloed op de economie gekregen. Dat is ook de reden dat we deze eeuw al twee keer een daling van 50 procent hebben gezien in de aandelenmarkt, één na de dotcomzeepbel en één na de Grote Financiële Crisis. De grote vraag is nog altijd waar het volgende financiële probleem opduikt. Dat kan Europa zijn, nu in Italië in korte tijd de rente is gestegen van 0,6 procent naar 3,4 procent. Of een grote financiële instelling die toch gevoeliger bleek voor de ontwikkeling van de cryptovaluta. Verder bestaat de Amerikaanse beurs voor meer dan een vijfde uit zombiebedrijven. Ook voor deze bedrijven nadert het einde door het stopzetten van het onconventionele monetaire beleid. 

Beurzen overdrijven, ook naar beneden

Markten bewegen vrijwel nooit in een rechte lijn. Ook beleggers moeten zich psychologisch aanpassen aan de nieuwe omgeving. De ‘Buy-the-dip’- mentaliteit moet worden omgebogen in een ‘Sell-the-Rally’-overtuiging. Tot en met april ging er nog steeds veel geld in de aandelenmarkt, ook omdat eindelijk de grote rotatie uit obligaties op gang was gekomen. De huidige pauze zal mogelijk voor meer vastberadenheid bij de Fed zorgen. In aanloop naar de tweede helft van het jaar zijn de fundamenten voor de Amerikaanse aandelenmarkt gewoon niet goed. De groei vertraagt en daarmee de bedrijfswinsten. De liquiditeit slaat om, in plaats van het maandelijks opkopen van 120 miljard dollar, wordt er maandelijks 95 miljard dollar verkocht. De waardering lijkt optisch wellicht in orde, maar het probleem is dat de winsten nog onder druk komen en dat beurzen nu eenmaal altijd de neiging hebben om te overdrijven, zowel naar boven als naar beneden.