De val van Kaboel is mogelijk de spreekwoordelijke druppel met grote gevolgen voor de Verenigde Staten, China, Europa en zelfs voor de wereld. Het versterkt de roep om verandering met als mogelijk resultaat een nieuwe wereldorde. 

Biden past in het rijtje van Ford en Carter

De val van Kaboel gaat waarschijnlijk de geschiedenis in als de grootste Amerikaanse vernedering sinds het overhaaste vertrek van de Amerikanen uit Saigon. Terwijl de Taliban spreken van een vreedzame overdracht, schetsen de beelden een ander verhaal. Er is sprake van grote paniek. In alle haast worden op de Amerikaanse ambassade documenten verbrand. Helikopters vliegen af en aan om Amerikaanse diplomaten te evacueren. Dure Amerikaanse militaire apparatuur valt in handen van de Taliban. Op het vliegveld klampen de Afghanen zich aan de Amerikaanse militaire vliegtuigen. Tolken, hun familie en andere Afghanen die de Amerikanen en hun bondgenoen hebben geholpen blijven achter en vrezen nu terecht voor hun leven. Ondertussen wast Biden zijn handen in onschuld en wijst naar zijn voorganger, maar het is net of Churchill bij Duinkerken zegt dat het allemaal de schuld was van Chamberlain en dat de Britten al te veel oorlogen hebben gevoerd op het Europese continent. Dit betekent einde oefening voor Joe Biden, net zoals de vlucht uit Saigon het politieke einde betekende voor Gerald Ford en de mislukte actie rondom de Amerikaanse ambassade in Teheran het politieke einde betekende van Jimmy Carter.  

Voor China verandert er veel

De Chinezen zijn waarschijnlijk niet gelukkig met het vertrek van de Amerikanen. Afghanistan grenst aan China en de aanpak van de Oeigoeren zal bij de Taliban niet in goede aarde zijn gevallen. De Chinezen zien de Oeigoeren als een binnenlands terroristisch probleem, maar die krijgt nu opeens een grensoverschrijdende dimensie. Bovendien is Pakistan een belangrijk onderdeel van het Belt & Road initiatief en er zijn al Chinezen in het gebied aangevallen in de afgelopen jaren. Het is onwaarschijnlijk dat China zich militair zal mengen in Afghanistan, gelet op de Afghaanse geschiedenis met de Britten, de Russen en nu de Amerikanen. Tegelijkertijd zal China zich realiseren dat de Amerikaanse veiligheidsparaplu bepaald niet waterdicht is. De kans dat de Amerikanen militair zullen interveniëren zodra China Taiwan met geweld zal innemen, is duidelijk afgenomen. De kans is zelfs groot dat China zonder slag of stoot Taiwan kan inlijven. Als het 75.000 leden van de Taliban lukt om het volgens de Verenigde Staten goed getrainde Afghaanse leger van 300.000 man te overrompelen dan moeten 3 miljoen militairen van het Chinese volksleger toch in staat zijn om minder dan 300.000 Taiwanese militairen te overrompelen. In de regio zullen landen als Zuid-Korea en Japan de banden met China willen aanhalen, ook zij kunnen immers er minder op vertrouwen dat de Amerikanen deze landen tegen elke prijs zullen steunen.  

Meer vluchtelingen naar Europa

Van Afghanistan naar Turkije is een reis van iets meer dan 2000 kilometer. Een deel van de 40 miljoen Afghanen zal proberen het land te ontvluchten en zullen vanuit Turkije proberen door te reizen naar West-Europa. De Taliban houdt geen mensen tegen bij de Iraanse grens. In Iran zijn nu al 3 miljoen Afghaanse vluchtelingen. In september zijn er verkiezingen in Duitsland, volgend jaar april/mei zijn er verkiezingen in Frankrijk. De komst van vele Afghaanse vluchtelingen speelt partijen als AfD en Rassemblement National in de kaart. De enige manier om dat te voorkomen is door Ankara te vragen (in ruil voor veel geld) om de grens dicht te houden, maar Turkije zit nog altijd met 3 miljoen Syrische vluchtelingen waar Europa al voor moet betalen. Bovendien lijkt de liefde tussen Europa en Erdogan bekoeld. Het risico bestaat dat een eurosceptische partij aan de macht komt in bijvoorbeeld Frankrijk zodra dat land inderdaad veel Afghaanse vluchtelingen moet opvangen. De euro is een politiek project dat eveneens in minder dan een week kan worden gesloopt, maar alleen door de politiek. Brussel lijkt zich ondertussen niet druk te maken over de ontwikkelingen in Kaboel. Dankzij corona is de vluchtelingenstroom naar Europa even getemperd, maar Brussel zou er goed aan doen om zich voor te bereiden op een vluchtelingencrisis vergelijkbaar met die in 2015. 

f

De val van Kaboel staat niet op zichzelf, het is mogelijk zelfs de druppel. Er zijn veel dingen die niet goed gaan in de Verenigde Staten. Sinds de aanslagen van 11 september 2001 lijkt de Amerikaanse overheid niet meer almachtig. Het vormde het einde van het interbellum dat begon met de val van de muur. Dat beeld van een afbrokkelende wereldmacht werd bevestigd door de moeizame aanpak van natuurrampen zoals Katrina en ook de Grote Financiële Crisis. Ook de coronacrisis, black-lives-matter en de bestorming van het Capitool schetsen een beeld van een overheid die niet meer ‘in control’ is. Het gevolg is dat burgers verandering willen of zelfs eisen. De bestaande politiek, haar leiders en instituties liggen onder vuur.  Dat is versterkt door de lockdowns, de maskers en de vaccinaties als gevolg van de coronacrisis. Inflatie zorgt ervoor dat in grote delen van de wereld voedsel onbetaalbaar is geworden, een wereld die de afgelopen jaren steeds ongelijker is geworden. Dat is niet iets van alleen deze tijd. Maar liefst 53 van de 57 epidemieën sinds de Zwarte Dood hebben gezorgd voor sociale onrust en revoluties. Voor veel zaken zat de afgelopen jaren het tij mee. Technologie zorgde voor tal van nieuwe toepassingen voor consumenten, door de toetreding van China tot de WTO werd het land een twee-eenheid met de Verenigde Staten met toenemende globalisering tot gevolg. Allemaal goed voor de aandeelhouder die profiteerde van een extreem efficiënte wereld, een wereld waarin prijzen voortdurend lijken te dalen. Het tij is gekeerd. Technologie wordt nu gezien als een bedreiging, China en de VS zijn aan het ontkoppelen, er is veel nationalisme als reactie op de globaliseringsgolf. Het gaat tegenwoordig niet meer om aandeelhouders, maar om stakeholders. Die eisen niet meer efficiency, maar juist robuuste systemen. Het gevolg is dat de kosten (lonen, energie en logistiek) stijgen. Die veranderingen hebben uiteraard ook gevolgen voor de portefeuilles van beleggers. Veel mensen zien verandering als een risico, maar voor beleggers van het eerste uur zijn er vooral kansen.