Tijd is relatief, in tegenstelling tot de constante snelheid van het licht. Maar op aarde gaat alles zo langzaam dat het lijkt of juist tijd de constante factor is. De aarde draait in 24 uur om haar as en draait in een jaar om de zon, op een oneindig en uniform ritme. Toch is onze perceptie van tijd niet constant. Die wordt namelijk bepaald door verandering. Wat wij tijd noemen, is niet meer dan het verschil tussen het moment voor en na zo’n verandering. Wanneer er veel veranderingen zijn, vliegt de tijd voorbij. Het jaar 2020 is zo’n jaar waarin decennia samengeperst worden in weken. Nog geen twaalf maanden terug zaten we nog in de tijd voor corona. Inmiddels lijkt dat een eeuwigheid. Voor corona waren er nog geen lockdowns, geen maskers en er was niet elke avond een viroloog op televisie. Na corona zit iedereen opeens vast in zoom-calls, eet bij thuisbezorgd.nl en kijkt elke avond Netflix.
Met de dotcombubbel in 2000 startte het tijdperk van het online winkelen. Sinds dat jaar groeit het aandeel van online met een kleine 1 procent per jaar. In ontwikkelde markten was begin 2020 het marktaandeel gestegen tot ongeveer 15 procent. Dat marktaandeel verdubbelde in acht weken tijd naar circa 30 procent en het lijkt er niet op dat we ooit weer teruggaan naar de 15 procent. Begin dit jaar was het een hele normale prognose dat 30 procent marktaandeel voor online zou worden gehaald in het jaar 2030. Enkele maanden later is dit doel gehaald. Online gaat nu definitief voor offline. Offline winkels worden door het virus gedwongen om online te gaan en er zijn steeds meer winkels die in dit hybride model succesvoller zijn dan voor corona. Een crisis vereist veel aanpassingsvermogen en dat is iets waar juist mensen goed in zijn. Juist in tijden van oorlog is er noodgedwongen sprake van veel innovatie.
In de afgelopen decennia is er veel geld geïnvesteerd om virtuele bijeenkomsten te houden om daarmee de kosten te drukken en lange afstanden te overwinnen. Ondanks de experimenten waarbij studenten op afstand konden participeren en patiënten hun dokter online konden raadplegen, werd dit nooit een succes. Consumenten maakten gebruik van Facetime en Skype, maar zakelijk, in het onderwijs of in de zorg werd deze technologie nauwelijks gebruikt. Door corona zijn deze diensten opeens onmisbaar. Elke zakelijke bijeenkomst gaat nu virtueel en onderwijs wordt voornamelijk online gegeven. De aandelenmarkt heeft geprobeerd deze ontwikkeling te verdisconteren in de beurskoersen. Dat is dus het koersniveau dat een bedrijf normaal gesproken pas in 2030 zou bereiken, maar dat moet nu in enkele weken worden verdisconteerd. Apple deed er daardoor 42 jaar over om een marktkapitalisatie van 1 biljoen dollar te bereiken om daarna in slechts 20 weken te verdubbelen naar 2 biljoen.
Sinds eind jaren negentig is er steeds meer aandacht voor duurzaam beleggen. Lange tijd was dat trekken aan een dood paard. Bezwaren waren er voldoende. Het zou ten koste gaan van het rendement, want juist in de ‘sin-stocks’ werd het rendement behaald. Alleen door een uitzending van Zembla konden beleggers die verantwoording moesten afleggen aan de maatschappij gedwongen worden om duurzaam te gaan beleggen. Ze waren niet intrinsiek gemotiveerd, maar vreesden een onvriendelijke microfoon onder de neus. Grote steden proberen al jaren het fietsen te promoten en ook de voetgangers meer ruimte te geven, ook om daarmee de luchtvervuiling terug te drukken. Na corona is opeens de lucht helder, zijn de files verdwenen en wordt er meer gefietst dan ooit. Probeer nu meer eens een elektrische fiets te kopen. Opeens was er een sterke koppeling tussen corona en duurzaamheid. Green deals werden naar voren gehaald en duurzaam beleggen wordt de norm. En dat in slechts enkele weken tijd.
Corona is een mooi voorbeeld hoe de keerzijde van risico rendement is. Elke crisis zorgt voor kansen en de door corona veroorzaakte versnelling lijkt haast exponentieel. Een jaar geleden schreef ik een boek ‘Beleggen op het kantelpunt’ met als doel een visie neer te leggen voor dit decennium. Een visie voor de komende tien jaar, één die kijkt naar de meer voorspelbare structurele trends en die niet probeert te voorspellen waar de beurs het jaar op zal eindigen. Toch lijkt het er op dat de komende tien jaar is samengebald in slechts enkele maanden van het jaar 2020. Dergelijke kantelpunten zijn er wel vaker in de wereldgeschiedenis, denk maar aan de jaren 1848, 1917, 1945, 1968 en 1989. Wat er na volgt is in veel opzichten anders dan wat er voor was. Het is de tijd van verandering, een nieuw tijdperk na het kantelpunt.