In de jaren zeventig verklaarde president Nixon de oorlog aan drugs. Voor deze oorlog zijn miljarden dollars uitgetrokken. Het gebruik en de verkoop van drugs worden sindsdien hard aangepakt. Vijf decennia later is de oorlog nog lang niet voorbij. Het is een conflict zonder einde. De economische kosten van deze onoverwinnelijke oorlog zijn schrikbarend. Op dit moment zitten er maar liefst 2,3 miljoen Amerikanen in de gevangenis en 64 procent van de veroordeelden vanwege drugs. In de Verenigde Staten woont 5 procent van de wereldbevolking en maar liefst 25 procent van het aantal gevangenen in de wereld.
Veel drugs zijn begonnen als medicijn. Tabak werd eerst gezien als een geneesmiddel, er werden vele geneeskrachtige eigenschappen aan toegeschreven. Het zou helpen tegen een verschillende ziektes en aandoeningen, ironisch genoeg zelfs tegen kanker. Heroïne werd eerst gebruikt als middel tegen morfineverslaving. Cocaïne werd gebruikt tegen vermoeidheid, migraine en kiespijn, het zat zelfs in het oorspronkelijke recept van Coca-Cola. Ketamine wordt nog altijd gebruikt als narcosemiddel, net al GHB dat ook gebruikt werd als een slaapmiddel. Er is bijna geen drug te vinden dat niet is begonnen als medicijn, een medische toepassing heeft gehad of zelfs nu nog kent.
Vorig jaar overleden er in de Verenigde Staten 90.000 mensen aan opiaten, meer dan aan alle andere drugs bij elkaar. En deze drug was lang legaal, ondanks de oorlog tegen drugs. De mensheid heeft lange tijd een complexe relatie gehad met de papaverplant. De schadelijke effecten van opiaten zijn al millennia bekend. Toch zijn er telkens weer periodes waarin het gebruik van opiaten omhoogschiet en velen verslaafd raken. Het begint meestal met een nieuwe manier om opiaten toe te dienen, zodat de makers ervan kunnen beweren dat het zonder risico is. Zo werd morfine in 1804 ten onrechte gezien als veiliger dan opium. Felix Hoffman, een Duitse chemicus die bij Bayer werkt, ontdekte heroïne in 1897. Het bedrijf vertelde zijn klanten dat heroïne volledig verstoken is van de onaangename en giftige effecten van opiumderivaten. Ook deze bewering was niet waar.
De huidige opiatengolf begon in 1996 toen Purdue Pharma OxyContin op de markt bracht. Begin deze eeuw steeg het aantal aan opiaten gerelateerde sterfgevallen snel. Fentanyl is 80 keer krachtiger dan morfine en goedkoper te produceren, want het kan gemaakt worden zonder papaverplanten. Omdat de potentie van Fentanyl sterk varieert van batch tot batch, is het bijzonder dodelijk. Sinds 2014 is Fentanyl het meest betrokken opiaat bij overdoses. Met het hernieuwde besef dat opiaten verslavend zijn, is het aantal voorschriften fors gedaald, maar het leed is al geschied. Veel bestaande gebruikers stappen over naar het illegale circuit.
Sinds Nixon hebben de Verenigde Staten bijna 2 biljoen dollar uitgegeven aan de oorlog tegen drugs. De resultaten zijn er niet naar, het gebruik van drugs is toegenomen. Er is altijd wel een volgend drugskartel dat in de plaats komt van het vorige kartel. De DEA stopt minder dan 1 procent van de drugs aan de grens. Economisch gezien is de oorlog tegen drugs een totale mislukking. Dat komt ook omdat vooral de aanbodzijde werd aangepakt. Onder het mom van het probleem aanpakken aan de bron, werd de vraagzijde volledig genegeerd. Maar als de vraag blijft terwijl het aanbod daalt, stijgt de prijs. Dat zorgt ervoor dat de handel in drugs veel lucratiever wordt, met meer geweld als gevolg van die harde aanpak.
De echte kosten van de oorlog tegen drugs zijn veel hoger dan de 2 biljoen dollar die eraan is gespendeerd. De kosten van het opsluiten van meer dan een miljoen mensen zijn niet meegenomen. Sinds de oorlog tegen drugs is begonnen is het aantal gevangenen in de Verenigde Staten vervijfvoudigd. Het zijn vooral jongvolwassenen die daardoor langere tijd niet productief zijn. Verder destabiliseert het de samenleving in onder andere Mexico en Colombia. De uitgaven aan de oorlog tegen drugs hadden beter aan 1001 andere dingen gespendeerd kunnen worden. Nu is er sprake van een suboptimaal economisch groeipad en daarmee dus ook een suboptimaal rendement op de aandelenmarkt. Het was verstandiger geweest om de drugs vrij te geven en een deel van het geld te investeren in goede voorlichting en begeleiding. Als het dan legaal wordt, zoals bij cannabis, dan lijkt zo’n verslavend middel een aardige belegging. Bedenk echter dat er dan niet langer sprake is van een monopolie of een door kartels gedreven oligopolie. Prijzen gaan daardoor eerder omlaag, dan omhoog en daar houden beleggers niet van.
Photo by Claudio Schwarz on Unsplash, Bahnhof Zoo