Mensen vinden toeval heel bedreigend. Je kunt je namelijk niet voorbereiden op toeval. Om toeval uit te sluiten, gaan mensen in theorieën geloven. Men kan het namelijk niet verkroppen dat wanneer er een ingrijpende gebeurtenis plaatsvindt, deze door simpel toeval wordt veroorzaakt. Men gaat op zoek naar een verklaring. Nu onderscheidt de mens zich van al het andere leven op aarde door het vermogen om verhalen te vertellen. Zonder verhalen is de mens eigenlijk geen mens. In het verleden boden religies en ideologieën houvast, maar in een volstrekt onttoverde wereld missen we de gemeenschappelijke horizon. Er is meer dan ooit behoefte aan duiding. Door het verdwijnen van de grote verhalen geloven de laatste jaren de mensen steeds meer in complottheorieën. Er is een groeiend wantrouwen jegens de overheid, wetenschap en technologie. Het verhaal is zelfs belangrijker geworden dan de werkelijkheid. We leven in de tijd van ‘fake news’ en ‘alternative facts’.
Vorige week woensdag bereikte de Amerikaanse Nasdaq 100 index het hoogste niveau ooit (12.420,5). Sinds het dieptepunt van maart van dit jaar (7020) is de index met 76,9 procent gestegen. Dit werd gevolgd door een daling van 10,6 procent in drie handelsdagen. De Nasdaq 100 index is tegenwoordig de belangrijkste index, daar hebben de FANGMAN-aandelen het grootste gewicht. De S&P 500 index is veel saaier, die steeg slechts met 60,1% sinds maart en corrigeerde in dezelfde drie dagen met maar 6,95 procent, veel minder dramatisch. Toeval speelt bij zo’n correctie een grote rol, maar door wijsheid achteraf te combineren met cognitieve dissonantie, is er behoefte aan en sluitend verhaal die de correctie en daarmee ook de eerdere forse stijging verklaren. Verhalen worden nu eenmaal gebruikt en misbruikt om het onverklaarbare te verklaren. Een goed verhaal biedt iedereen troost en houvast.
Nu wordt de koersstijging sinds maart waarschijnlijk nog net iets meer gehaat dan de jarenlange bull-markt die begon in 2009. Veel beleggers staan op het verkeerde been en kunnen de stijgende beurs niet in overeenstemming brengen met de dramatische economische ontwikkeling. Eén van de eerste verhalen die de opmerkelijke stijging verklaarde, was het zogenaamde Robinhood-effect. Kleine particuliere beleggers die alleen geen enkele invloed hebben op de financiële markten, maar die als een groep voldoende tractie zouden hebben om de markt in beweging te zetten. In de professionele beleggingswereld zijn kleine particuliere beleggers per definitie irrationeel en met het Robinhood-effect kan elke irrationele koersontwikkeling worden verklaard. Toch is het procentuele aandeel van de Robinhood-beleggers bijzonder klein. Wellicht dat het de koersbeweging in een pennystock als Hertz, JC Penney en Chesapeake Energy kan verklaren, maar het is natuurlijk geen verklaring voor de FANGMAN-outperformance.
De recente correctie gaf de gelegenheid om het verhaal aan te passen. Het waren niet de kleine particuliere beleggers, maar juist een grote professionele belegger die met zijn optieposities de markt in beweging had gezet. Het Japanse Softbank was de grote walvis die gezorgd had voor de koershype sinds maart en daarmee ook de correctie had veroorzaakt. We werden en passant getrakteerd op de nodige onzin over hoe een optiebeurs werkt. Bij elkaar prima ingrediënten voor een complottheorie. Maar zet de omvang van de Softbank-transacties af tegen de koersontwikkeling van de FANGMAN-aandelen, dan is het onmogelijk dat Softbank de stijging en de daarop volgende correctie heeft veroorzaakt. Toch wordt er meteen opgeroepen om grote optietransacties (en daarmee aandelentransacties) te verbieden. Wat helaas vaak verloren gaat in deze knullig verzonnen verklaringen is de nuance. Er is behoefte aan één waarheid en niet aan een complex van verschillende verklarende factoren die door toeval bij elkaar zijn gebracht. Het ongenuanceerde verhaal wint het nu eenmaal altijd van de werkelijkheid. Tip voor professionals die de volgende keer de vraag krijgen om een correctie te verklaren: vertel met een serieus gezicht dat het een gevolg is van de interne dynamiek van de markt.
Photo by Steve Harvey on Unsplash