Zonder stijgende olieprijzen zal het met de inflatie dit jaar wel meevallen. Het Midden-Oosten is nog altijd veruit de belangrijkste olieproducent in de wereld. Met het vertrek van Donald Trump verliezen Saoedi-Arabië en Israël de onvoorwaardelijke steun van de Verenigde Staten. Tegelijkertijd mag Iran rekenen op een versoepeling van de sancties onder Biden. Daarmee komt ook een nieuwe confrontatie tussen Iran en de Saoedi’s dichterbij. Dat kan zorgen voor een hogere olieprijs, maar ook voor een lagere olieprijs omdat het risico bestaat dat het OPEC-kartel dan uit elkaar valt. De grotere instabiliteit in het Midden-Oosten kan dit jaar zorgen voor meer volatiliteit

Precies een jaar geleden stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand de Verenigde Staten tot een hoogtepunt door de dood van Soleimani op 3 januari 2020. Eerder zorgde de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran al voor een omslag. Na de dood van Soleimani voerde Iran raketaanvallen uit tegen Amerikaanse doelen in Irak. Ook bestaat er nog steeds een arrestatiebevel voor Trump en 35 anderen voor de dood van de generaal. Vorige week stuurden de Amerikaanse strijdkrachten twee B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten voor ‘flyovers’, om Iran te laten zien dat het menens is, mocht het de dood van Soleimani opnieuw willen wreken. Ook werd een onderzeeër met kernraketten aan boord naar de Golfregio gestuurd. Iran heeft een week geleden de Verenigde Naties laten weten dat het uranium wil verrijken tot een zuiverheid van 20 procent. Dat was waarschijnlijk een directe reactie op de liquidatie van atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, het brein achter het nucleaire programma van Iran. Volgens Iran zat Israël achter de moordaanslag. Met het verder verrijken van uranium schendt het land opnieuw de afspraken uit 2015. Zo verrijkte het land tien keer meer uranium dan volgens de deal is toegestaan. Daarnaast mag Iran uranium niet verder dan 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar het zit het nu al op 4,5 procent. Voor een nucleair wapen moet uranium overigens tot boven de 90 procent zuiverheid worden verrijkt.

Een dag voordat Biden zijn minister van buitenlandse zaken aankondigde was er een ontmoeting tussen Benjamin Netanyahu en Mohammed bin Salman. Het was de eerste keer dat een Israëlische premier een bezoek bracht aan Saoedi-Arabië. In het Midden-Oosten is de vijand van je vijand automatisch je vriend. Beroemd is het verhaal dat Kissinger aan de Sovjetminister van buitenlandse zaken Gromyko vertelde over de schorpioen die het Suezkanaal wilde oversteken. De schorpioen vroeg een kameel of hij mee mocht reizen op zijn rug. De kameel wilde dat niet want als de schorpioen zou steken, moest hij dat met de dood bekopen. Maar de schorpioen gaf aan dat hij dan zou verdrinken, dus dat garandeerde hem dat de schorpioen niets zou doen. Midden op het Suez-kanaal stak de schorpioen alsnog. Op de vraag van de kameel waarom hij dat deed, lachte de schorpioen dat de kameel vergeten was dat ze in het Midden-Oosten waren. Door de wegvallende steun van de Amerikanen halen de soennieten de banden met Jeruzalem aan en krijgen de sjiieten onder Biden meer ruimte. Dat betekent waarschijnlijk dat Iran meer olie mag exporteren, terwijl juist binnen OPEC productiebeperkingen zijn afgesproken. Het zal lastig zijn voor OPEC om zowel Teheran als Riaad tevreden te houden.

Niet alle olie die in de grond zit zal in het Midden-Oosten worden opgepompt. De energietransitie betekent dat de verschillende olieproducerende landen moeten opschieten om minder afhankelijk te worden van olie-inkomsten. Daarmee zijn ze al bezig sinds de oliecrash van 1986, maar zonder al te veel succes. Nieuwe Iraanse export of het uiteenvallen van de OPEC kan de olieprijs dit jaar onder druk zetten, maar oplopende spanningen tussen Israël en Iran of tussen de Saoedi’s en Iran kunnen juist zorgen voor een hogere olieprijs. Op korte termijn is Iran daarom een belangrijk onderdeel in de olieprijspuzzel. Op lange termijn zal het marktaandeel van olie uit het Midden-Oosten toenemen, want nog steeds kan nergens zo goedkoop olie worden gewonnen als het in Midden-Oosten. Bedenk verder dat extreem lage olieprijs er voor heeft gezorgd, dat er veel minder is geïnvesteerd in nieuwe productie, waardoor bij een snelle opening van de wereldeconomie de vraag sneller zal toenemen dat het aanbod dit kan bijhouden. Dankzij een succesvol vaccinatieprogramma neemt dus de kans op inflatie toe. De hogere olieprijs die daarvan het gevolg is, geeft de financiële lucht voor de betrokken landen om de situatie in het Midden-Oosten verder te doen escaleren, met nog meer inflatie tot gevolg.

Image by K. H. J. / MCI from Pixabay