De coronacrisis werd vanaf de start vergeleken met een oorlogssituatie. Op 17 maart sprak president Macron het Franse volk toe: ‘Het is oorlog en dit land gaat op slot’. Volgens Boris Johnson is Covid-19 de grootste uitdaging sinds de Tweede Wereldoorlog. Oorlog lijkt tot niets goeds te leiden. Toch is dat niet helemaal waar. In oorlogstijden gaan de investeringen namelijk fors omhoog. Alles wat nodig is om de vijand te verslaan, wordt uit de kast getrokken. Plato zei het al: ‘Noodzaak is de moeder van uitvinding’. Het lijkt zelfs zo dat oorlog nodig is om een volgende technologische stap te zetten. Meestal zijn de ontwerpen al lang voor de oorlog uitgewerkt, maar is de verdere ontwikkeling te kostbaar. Een goed voorbeeld is de straalmotor die begin jaren dertig werd ontworpen en waren zelfs prototypes, maar pas in de oorlog werd er volop in geïnvesteerd. Het vliegtuig kwam te laat om invloed te hebben op de strijd. Zonder de Tweede Wereldoorlog was de ruimterace ook later begonnen. De Russen namen de V1 en V2-onderdelen mee en de Amerikanen maakten Werner Von Braun Amerikaans staatsburger. Zonder de Tweede Wereldoorlog geen radar, geen synthetisch rubber, geen helikopters en geen penicilline.

Vanaf de start van de coronacrisis waren overheden meteen bereid om de portemonnee te trekken. Dat is een schril contrast met de jaren na de Grote Financiële Crisis. Toen moest er worden bezuinigd. In Europa onder leiding van Angela Merkel en Wolfgang Schäuble, in de Verenigde Staten dankzij de ‘balanced budget’-politiek van de Tea Party. De Chinezen moesten toen voorkomen dat de wereldeconomie in een depressie geraakte. Nu staan er grote investeringsprogramma’s op stapel. Opeens is het mogelijk om binnen een jaar meerdere vaccins te ontwerpen, iets wat begin dit jaar toch niet voor mogelijk werd gehouden. Er zijn ook diverse overheden met zogenaamde Green Deals. Zo wil de EU dat de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 tot nul is gereduceerd en de economie verder verduurzamen. De kosten worden geschat op ten minste 1 biljoen (1000 miljard) euro. Japan zit op dezelfde lijn als Europa. In Amerika kwam de linkervleugel van de Democraten ook met een Green New Deal. Biden was terughoudend tijdens de campagne, maar wil wel 2 biljoen dollar in het bestrijden van de klimaatcrisis investeren. China wil in 2060 CO2-neutraal zijn en ziet het halen van dat doel als bewijs voor de superioriteit van het communistische systeem.

Mensen passen zich door Corona ook aan de nieuwe situatie aan. Het gebrek aan mondkapjes levert tal van creatieve oplossingen op. Kunstmatige intelligentie wordt ingezet om de afstand tussen mensen te bewaken. Digitaal geld komt in een stroomversnelling. De impact lijkt klein, maar de mogelijkheden op termijn zijn enorm. Robots zijn in het voordeel, zij zijn niet te besmetten en kunnen ook niemand besmetten. De ontwikkelingen op dat gebied gaan nu zo snel dat het jaar 2020 waarschijnlijk ook kan worden gezien als de definitieve doorbraak van de robot. De kritische massa is bereikt en dan gaan ontwikkelingen snel. Straks wordt het gebruik van die robot ook nog verder gestimuleerd wanneer het minimum loon omhoog gaat. Er zit ook een enorme productiviteitswinst in het werken en leren op afstand. Een dokter op afstand is ook normaal geworden. Met die nieuwe technologie kunnen twee grote kostenposten van de overheid – het onderwijs en de zorg – in de greep worden gehouden. Reken er maar op dat biotechnologie dankzij Covid-19 in een stroomversnelling komt. Opeens is laborant een populair beroep. De verschillende technologieën die in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld, versterken elkaar. 5G komt wat dat betreft precies op het juiste moment. Autonoom rijdende auto’s hebben nu als extra voordeel dat de chauffeur je niet meer kan besmetten. Toch zullende de meeste uitvindingen nog komen. Wat dat betreft is 2021 een transitiejaar. We gaan niet terug naar de situatie van 2019. Het begrip ‘van voor de oorlog’ en van ‘na de oorlog’ werd in de twintigste eeuw regelmatig gebruikt. Nu gaat de discussie over pre-Covid en post-Covid. Post-Covid zullen consumenten van hun vrijheid genieten, ze hebben veel gespaard. De grote veranderingen bieden ook volop kansen voor ondernemers. Een groot verschil met de Grote Financiële Crisis is dat het aantal nieuwe bedrijven toen kromp, maar nu spectaculair stijgt. In het derde kwartaal van 2020 ontstonden er 1,5 miljoen nieuwe bedrijven in de Verenigde Staten, het dubbele van dezelfde periode in 2019. In Frankrijk kwamen er 84.000 nieuwe bedrijven bij in oktober, het hoogste aantal ooit in een maand. In het Verenigd Koninkrijk is het aantal nieuwe ondernemingen met 30 procent gestegen, de grootste stijging sinds 2012. Al de ondernemingen zijn op termijn goed voor de werkgelegenheid, voor innovatie en daarmee ook voor de productiviteit. Het past ook binnen het Super-V-scenario voor de komende jaren; het scenario waarin de economie dankzij Covid-19 sneller groeit post-Covid, dan pre-Covid. Ook dat is kenmerkend aan een oorlog. Goed voor economie en beurs.

Photo by Werner Du plessis on Unsplash