In 1987 werd de Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) opgericht. Het was een nieuw concept voor een bedrijf dat zich specialiseerde op de productie van semiconductors, maar waar het ontwerp en de verkoop werd overgelaten aan andere partijen. Tot die tijd was het ontwerp, de productie en de verkoop van semiconductors geïntegreerd in één bedrijf. Met de komst van TSMC startte het tijdperk van de ‘Foundries’. Letterlijk vertaald is dit een gieterij, maar dan één waarin chips worden gebakken. Verschillende semiconductorbedrijven zijn ‘fabless’ gegaan, waarbij de foundry uitsluitend verantwoordelijk is voor de productie. Groot voordeel van dit concept is dat productie via een foundry goedkoper is en dat de ontwerpers gebruik kunnen maken van de nieuwste technologie.

Het is niet goedkoop om een semiconductorfabriek neer te zetten. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat Philips de grootste aandeelhouder was van TSMC in 1987. Zo goed ging het niet met Philips in die tijd en het uitbesteden van de productie was een ideale manier om kosten te besparen. Voor de goede orde, TSMC heeft nu een marktkapitalisatie van 500 miljard dollar en Philips is 50 miljard dollar op de beurs waard. Het oorspronkelijke belang van Philips (28 procent) is tegenwoordig vrijwel drie keer zo veel waard als heel Philips. Aangezien onder andere ook ASML (meer dan 5 keer de marktkapitalisatie van Philips) en NXP (net zo groot als Philips) uit de Philips-stal komen, had Silicon Valley net zo goed tussen Eindhoven en Veldhoven kunnen liggen. Verder bewijst dit nogmaals het nut van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Wat dat betreft laat de geschiedenis van het Natlab van Philips zich lezen als een roman.

Door de schaalvoordelen van een Foundry kon het marktaandeel van TSMC in de productie sterk groeien. Het begon er steeds meer op te lijken dat TSMC door haar technologische voorsprong een feitelijke monopolist zou worden. In februari kwam TSMC met het bericht dat het een nieuwe fabriek van 20 miljard dollar gaat bouwen in Taiwan. Het zal met 160.000 vierkante meter één van de grootste gebouwen ter wereld worden. Wonderlijk voor een fabriek die zich toelegt op de kleinst mogelijke schakelingen. In die nieuwe fabriek wordt de nieuwste 3-nanometer-technologie gebruikt. Een gemiddelde vingernagel groeit met 3 nanometer in drie seconden.

De combinatie van semiconductors en Taiwan heeft overduidelijk een geopolitieke dimensie. Taiwan wordt door China gezien als een afvallige provincie en tegelijkertijd is de waarde van de import van chips in het vasteland van China hoger dan waarde van de import van olie. Snelle chips zijn ook essentieel om een voorsprong te bereiken op het gebied van kunstmatige intelligentie en tal van andere toepassingen. Tekenend was ook dat Intel de laatste 5-nanometer-technologie maar steeds niet onder de knie kon krijgen, terwijl die bij TSMC al volop werden geproduceerd, onder andere voor de laatste iPhone. Intel leek daarmee definitief van haar troon te zijn gestoten. En dat voor een bedrijf dat Silicon Valley zijn naam heeft gegeven. Toch kwam Intel deze week met het bericht dat het ook een fabriek (eigenlijk zijn het er twee) gaat bouwen van 20 miljard, maar dan in Arizona. Dat het bericht zo snel volgt op de vrijwel identieke plannen van TSMC doet vermoeden dat er sprake is van een prestigekwestie, symbool in de koude technologieoorlog tussen China en de Verenigde Staten. Bovendien gaat Intel ook chips produceren voor andere partijen en gaat het daarmee rechtstreeks in concurrentie met TSMC.

Het bericht van Intel en eerder van TSMC komen op een moment dat er wereldwijd een tekort is aan semiconductors. Eerst zorgde dit ervoor dat verschillende productielijnen van auto’s werden stilgelegd, maar inmiddels zorgt het ook voor tekorten bij TV’s, mobiele telefoons en game computers. De oorzaak is de coronacrisis. Eerst was er minder aanbod door het sluiten van fabrieken, direct gevolgd door meer vraag naar digitale apparatuur. Daarbovenop kwam ook nog eens de overgang naar 5G, de sterke groei van internet-of-things en de cloud. Apple, de grootste koper van semiconductors in de wereld, werd gedwongen om de lancering van de iPhone 12 met twee maanden uit te stellen. Zelfs Samsung, zelf na TSMC de grootste producent van chips in de wereld, moet de lancering van het nieuwe mobiele topmodel uitstellen door deze tekorten. De nieuwe fabrieken van Intel en Samsung zullen niet voor 2024 produceren. Het ziet er niet naar uit dat het aanbod de vraag kan bijhouden in de komende jaren. Er is maar één mogelijkheid en dat is dat de prijzen omhoog moeten tot het moment dat de vraag daalt. Een goede test om te zien hoe inelastisch de vraag naar mobiele telefoons, de PS5 of de nieuwe xBox is. Ook het minen van Bitcoins zal een stuk duurder worden.

De tekorten aan semiconductors zetten de strijd tussen China en de Verenigde Staten op scherp. Pikant detail is dat Taiwan wel in China mag liggen, maar valt onder de invloedssfeer van de Amerikanen. China wil maar al te graag deze technologie beschikbaar hebben op het vasteland van China, of het moet ervoor zorgen dat ze meer invloed krijgt in Taiwan. Dit jaar is het honderdjarig bestaand van de communistische partij, een partij die nationale eenheid hoog in het vaandel heeft staan. Dat terwijl China juist op dat onderdeel door Biden wordt aangevallen. Want een discussie over Oeigoeren, Hongkong of Taiwan gaat altijd over die nationale eenheid en integriteit. Dan vecht China liever een handelsoorlog uit met Trump. Mogelijk dat de Chinezen binnenkort met het bericht komen dat ze voor 20 miljard een chipsfabriek bouwen op het vasteland van China. Voor Nederlandse beleggers is het goed om te weten dat één van de belangrijkste wapenleveranciers in deze koude semiconductoroorlog is gevestigd in Veldhoven. Zo ligt het nieuwe Silicon Valley toch nog een beetje tussen Eindhoven en Veldhoven.

Photo by Laura Ockel on Unsplash