Financiële markten hebben altijd moeite om geopolitieke risico’s te waarderen. Dat komt omdat markten de neiging hebben om het meest zwartgallige scenario in te prijzen, maar negen van de tien keer komt er een rationeel compromis uit de bus. Dat laatste is nog steeds het basisscenario voor de situatie in en rondom Oekraïne, maar zowel de Amerikanen als de Russen spelen een stevig partijtje poker. Afgezien van de gevolgen op korte termijn, zijn nu al de contouren zichtbaar op lange termijn en daar verliezen de Amerikanen op meerdere fronten. 

Vlekkeloze timing Poetin

De timing van Poetin is vlekkeloos. Voor het eerst in de geschiedenis is er dit jaar meer vraag naar olie dan aanbod en Rusland is één van de grootste olieproducenten in de wereld. Het land is zelfs onderdeel van OPEC+ en het weer toenemende marktaandeel van OPEC+ ging in het verleden altijd gepaard met een verder stijgende olieprijs. Verder komt 41 procent van het aardgas dat in Europa wordt verstookt uit Rusland. Dat is zoveel gas dat dit onmogelijk op korte termijn gecompenseerd kan worden met LNG-tankers. Daardoor heeft Poetin nu de sterkste kaarten en het vervelende is dat hij dat ook weet. Europa kan dreigen met economische sancties, maar weet ook dat kiezers niet zitten te wachten op een olieschok zoals in 1973 of in 1979. 

Populariteit Biden tanende

In de Verenigde Staten voorspelt Biden nu al meer dan een week dat Poetin elk moment Oekraïne kan binnenvallen. De binnenlandse populariteit van Biden is tanende. Vorige week verschenen de eerste opiniepeilingen op basis waarvan Biden minder populair is dat Trump tijdens de vergelijkbare periode van zijn presidentschap, een knappe prestatie. Daarmee is Biden meteen de minst populaire president sinds de Tweede Wereldoorlog. Een oorlog zou helpen om de populariteit van Biden omhoog te krijgen. In het verleden steunden Amerikanen dan eensgezind hun president. De harde toon van Biden doet de NAVO ondertussen geen goed. Zowel Frankrijk als Duitsland hebben aangegeven dat de eis van Poetin dat de NAVO zich niet verder oostwaarts mag uitbreiden legitiem is. Een zo’n splitsing binnen de NAVO zal Poetin deugd doen. Hij kan dan ook tevreden zijn tot op heden. Eerder had hij al de mazzel dat de banden met Wit-Rusland en Kazachstan aangehaald kan worden en u staat Rusland, net als de zo door Poetin bewonderde Sovjet-Unie, weer elke dag midden in de belangstelling van de wereld. 

Nieuwe alliantie China en Rusland

De harde opstelling van de Amerikanen heeft er ook voor gezorgd dat China en Rusland grotere vrienden zijn dan ooit. Poetin was bij de opening van de Olympische Spelen in Peking en Xi sprak zich zelfs uit tegen de expansie van de NAVO. Uniek voor de Chinese communistische partij, die normaal gesproken zich niet wil mengen in dit soort binnenlandse aangelegenheden, want China wil dat andersom ook niet. China wil maar al te graag het Russische gas als alternatief voor de kolengestookte centrales. Op de kop af vijftig jaar geleden – februari 1972 - vreesden Nixon en Kissinger een alliantie tussen Rusland en China en de ontmoeting tussen Mao en Nixon zorgde er voor dat China zich ging richten op de Verenigde Staten. De kwestie Taiwan werd door Mao toen afgedaan als een familieruzie. Voor de geïsoleerde Sovjet-Unie was dit het begin van het einde. Zeventien jaar later viel de muur en een jaar later viel de door Poetin zo geliefde Sovjet-Unie uiteen.

Verenigde Staten verliezen terrein

Nu lijkt het erop dat de Verenigde Staten worden geïsoleerd. China en Rusland hebben elkaar gevonden als succesvolle partners om de bestaande containment-politiek van de Verenigde Staten te doorbreken. Bovendien wordt er gedreigd om Rusland uit te sluiten van het internationale betalingssysteem Swift. Een groot deel van de Russische olie wordt nog altijd betaald in Amerikaanse dollars en door de dollar opnieuw in te zetten als wapen, ondergraaft men de positie van de reservemunt. Dat is niet de eerste keer, ook Iran en Soedan zijn eerder al afgesloten. Het resultaat is dat landen die het niet zo ophebben met de Verenigde Staten op zoek gaan naar alternatieven. China biedt een dergelijk alternatief in de vorm van de (digitale) renminbi. China betaalt haar olie in renminbi en de centrale bank heeft swaplijnen door heel Azië. Sinds de Grote Financiële Crisis wil China niet meer afhankelijk zijn van de dollar en het Amerikaanse financiële systeem. Tot slot lijkt het erop dat ook de NAVO zal bezwijken onder de Russische druk. Er zijn maar weinig landen die Oekraïne echt militair willen steunen. Europa zit niet te wachten op een nieuwe oorlog op het Europese continent en wie neemt de Amerikaanse militaire macht na Afghanistan nog serieus. In de Oekraïne staan nog altijd vijftien werkende kerncentrales en na Tsjernobyl weten we wat één zo’n ding kan veroorzaken. Die terughoudendheid van de NAVO-leden versterkt de onderhandelingspositie van Poetin met Kiev. 

Peace in our time

Het enige wat Poetin vraagt is de garantie dat Oekraïne geen onderdeel wordt van de NAVO. Nu is het land niet eens aspirant-lid en lijkt dit een makkelijk in te willigen eis. Toch voelt het een beetje als de ‘Peace-in-our-time’ overeenkomst van München in 1938, waar Neville Chamberlain en Herr Hitler het lot van Sudetenland bezegelden. Rationeel bezien is het voor alle partijen verstandig om nu een akkoord te sluiten, maar zo lang Poetin de voormalige Sovjet-Unie ziet als het te bereiken ideaal en hij de beste kaarten in handen heeft is het spel nog niet ten einde. Om diezelfde reden ligt een grote Russische invasie van Oekraïne nog altijd niet voor de hand, voor Poetin is er nog meer te halen.