Robert J. Shiller: Narrative Economics: How stories go viral and drive major economic events. Princeton University Press

Er zijn in de geschiedenis slechts vier personen die twee keer een Nobelprijs hebben gewonnen (Frederick Sanger, Linus Pauling, John Bardeen en Marie Curie), maar met dit boek kan professor Shiller de eerste persoon zijn die twee keer de Nobelprijs voor de economie wint. Nu is dat officieel geen door Alfred Nobel ingestelde prijs, maar de prijs van de Zweedse Rijksbank voor de economie ter nagedachtenis aan Alfred Nobel, maar dit terzijde. Jarenlang begrepen economen niet waarom er opeens sprake is van een recessie of waarom de economie schijnbaar uit het niets kon herstellen. Keynes verklaarde dit fenomeen met zijn ‘animal spirits’, maar Shiller gaat enkele stappen verder en slaat met dit boek de spijker op zijn kop. Zijn vertrekpunt is dat de economie een gevolg is van de acties van levende mensen met emoties en ideeën. Mensen die kunnen samenleven door elkaar verhalen te vertellen, het is waarschijnlijk de enige eigenschap waarop de mens zich echt onderscheidt van andere levensvormen op deze planeet. Religies en ideologieën zijn niet veel meer dan abstracte verhalen, waardoor grotere groepen mensen elkaar tolereren en zelfs kunnen samenwerken. Het boek verschijnt op het juiste moment, nu het vermogen om verhalen te vertellen is vervolmaakt door journalisten en marketeers. Op een moment dat Fake News snel wereldwijd viraal gaat met behulp van social media. Met ‘Narrative economics’ is men beter in staat om het gedrag van de massa te voorspellen en ook om de negatieve effecten van financiële crises, recessies en depressies te bestrijden. Waarschijnlijk het belangrijkste boek van Shiller tot op heden. Wat mij betreft voldoende voor nog een Nobelprijs.

Gregory Zuckerman; The man who solved the market, how Jim Simons Launched the Quant Revolution. Penguin Random House

Jim Simons mag dan minder bekend zijn dan Warren Buffett, Peter Lynch of George Soros, maar het rendement dat hij behaalde met het Medaillion Fund binnen Renaissance Technologies was er niet minder om. Simons was professor aan Harvard en MIT, had geheime Sovjet-codes gekraakt, maar besloot op zijn veertigste om te gaan beleggen. Hij begon een beleggingsfonds in valuta’s, terwijl hij van economie en financiën geen verstand had. De eerste tien jaar waren niet gemakkelijk, maar sinds 1988 behaalde Simons met het Medaillion Fund een rendement van gemiddeld 66 procent per jaar (39 procent na kosten). Simons maakte gebruik van Big Data voordat dit begrip populair werd. Geholpen door steeds betere computers bouwde Simons het meest geavanceerde geautomatiseerde handelssysteem ter wereld. Hoewel slechts op 50,75 procent van de transacties een positief rendement werd behaald, kon Simons daarmee miljarden verdienen. Simons is de grondlegger van het kwantitatieve beleggen, beleggen op basis van algoritmes. Het lijkt een kwestie van tijd dat met behulp van kunstmatige intelligentie (machine learning) robots een steeds groter deel van de markt voor hun rekening nemen. Die robots zullen niet de rendementen halen die Simons heeft behaald. Hij had niet alleen het firstmover-voordeel, maar schermde zijn systeem ook al die jaren zorgvuldig af van de buitenwereld. Simons laat zien dat de mens de beurs niet kan voorspellen, maar computers wel.

Roberto Ippolito: Private Capital Investing, John Wiley & Sons

De tijd dat elke belegging genoteerd moet zijn aan een effectenbeurs lijkt definitief voorbij. Private equity groeit veel sneller dan de aandelenmarkt. Private debt is snel populair geworden, uiteraard geholpen door de lage rente. Dit boek is een handboek voor beleggen in deze private markten. Het geeft een inzicht hoe betrokken partijen een oordeel vormen over potentiële beleggingen. Voor het lezen van het boek is wel vereist dat er enige kennis aanwezig is van corporate finance en boekhouden, maar na het lezen is de lezer op de hoogte van het gebruikte jargon en procedures. Daardoor kunnen er betere vragen worden gesteld bij de selectie van een belegging in private markten. Aangezien het aantal bedrijven met een beursnotering al jaren krimpt, gaan private markten mogelijk een steeds groter deel uitmaken van een beleggingsportefeuille.

Richard Baldwin: The Globotics Upheaval, Globalization, Robotics and the Future of Work, Weidenfeld & Sons.

Dit boek gaat over de integratie van kunstmatige intelligentie en robotica. Het gevolg is dat veel saai en geestdodend werk overgenomen kan worden door robots. Robots vervangen daarmee niet alleen ongeschoolde arbeid, maar juist ook het werk van hoger opgeleiden. Na het lezen van dit boek realiseert men zich dat op scholen tegenwoordig de verkeerde vakken worden onderwezen. Het taalonderwijs, exacte vakken, geschiedenis en aardrijkskunde, het zijn allemaal vakken die de robot straks beter kan. Veel belangrijker is dat men leert om samen te werken met de robots. Door bijvoorbeeld de basis van coderen te leren, de begrip voor technologie, of de achtergrond van de verschillende taalgroepen, maar vooral door te versterken wat mensen uniek maakt. Vakken als storytelling en communicatie, passies, verbeelding, eigenwijs volhouden, creatieve expressie en improvisatie, ethiek en morele dilemma’s, ondernemerschap en sales. Globotics gaat ook over een nieuwe globaliseringsgolf omdat kenniswerkers straks geen taalbarrière meer hebben. Bij dergelijke transformaties zijn er vaak maar enkele winnaars en veel verliezers, dat is ook van belang voor beleggers.

Bernanke, Geithner en Paulson: Firefighting, the financial crisis and its lessons. Penguin

Tien jaar later vertellen direct betrokkenen Ben Bernanke, destijds voorzitter van het Amerikaanse stelsel van centrale banken, Timothy Geithner, minister van financiën tijdens de eerste periode van Obama, en zijn voorganger Hank Paulson, over de crisis van 2008 en 2009. Hoewel deze crisis heeft gezorgd voor veel schade, is de bodem uiteindelijk niet uit het financiële systeem gevallen. Maar wederom komt het besef dat het in 2008 en 2009 kantje boord was. De redding was volgens de schrijvers dat de direct betrokken de wereld hebben gered, een schaamteloze variant van wij van WC-eend kopen WC-eend. Toch biedt het boek wel een inzicht in het ontstaan van de crisis en waarom niemand de crisis zag aankomen. Financiële innovatie zorgde voor meer risico's, terwijl men juist er van uitging dat hierdoor de risico's werden gemitigeerd. Dat gold wellicht voor de Verenigde Staten, maar het belangrijkste exportproduct van de Verenigde Staten in het eerste decennium van deze eeuw waren waardeloze hypotheekleningen. Wat niet in het boek staat was de onbegrijpelijke fout om Lehman te laten vallen en tegelijkertijd Merrill Lynch onder te brengen bij Bank of America. Zo kon een klassieke financiële crisis verworden tot een echte systeemcrisis. Schokkende nieuwe onthullingen zitten niet in dit boek, wel komen de schrijvers in het laatste hoofdstuk met een uitdrukkelijke waarschuwing voor de toekomst. Bij de volgende crisis zullen er minder wapens zijn om die te bestrijden. De rente staat al laag en de overheidsschulden zijn opgelopen, er is dus weinig ruimte om monetair en fiscaal te stimuleren.

Branko Milanovic: Capitalism, Alone, the future of the system that rules the world, Belknap press

Milanovic stond tot dit boek vooral bekend om zijn ‘olifantengrafiek’ uit 2012. De grafiek, zo genoemd vanwege zijn profiel, bestaat uit een verticale as met daarom de ontwikkeling van het reële inkomen tussen 1988 en 2008 en een horizontale as waarop alle aardbewoners zijn gerangschikt op inkomen. De grafiek staat symbool voor de globalisering in deze periode. Die zorgde voor bijna de helft van de wereldbevolking dat het inkomen fenomenaal kon groeien, maar de middenklasse in de ‘westerse’ landen kreeg klappen. Tegelijkertijd profiteerde wel de wereldwijde elite. De grafiek geeft daarmee een verklaring voor de opkomst van het westers populisme. In dit boek beschrijft Milanovic de dominantie van het kapitalisme en de verschillende varianten die zorgen voor een meer gelijke verdeling van de welvaart. Hij beschrijf het fenomeen van het door hem bedachte homoploutia, waarin zowel inkomen uit arbeid als inkomen uit vermogen bij dezelfde groep terecht komt. De CEO die hoort bij de top 1 procent van het inkomen uit arbeid hoort ook bij top 1 procent van de kapitaalverschaffers door de aandelen die hij bezit. Bovendien trouwen deze rijke mensen steeds vaker met andere rijke mensen, net als vroeger in de adel. Helaas komt Milanovic met bekende oplossingen als progressieve belastingheffing en publiek onderwijs, maar ook in dit boek is zijn onderbouwing met grafieken sterk.

Daniel Esty: A Better Planet: Forty Big Ideas for a Sustainable Future. Yale University Press

Er is geen planeet B, leven op deze aarde is alleen mogelijk als er een balans is met de natuurlijke omgeving. Maar voorstanders van milieubeleid zijn vaak tegenstanders van technologische oplossingen en kijken onvoldoende naar de negatieve effecten van bestaande oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan energiecentrales die worden gestookt met palmolie of meer recent de pellets die gesubsidieerd in kachels gaan waarvoor hele bossen worden gekapt. Het boek is beschikbaar vanaf 10 december 2019, dus wat dat betreft is het lastig om een goed oordeel te vormen. Maar uit het werk van Esty weten we dat innovatie en milieubeleid zijn favoriete combinatie is om toekomstige problemen aan te pakken. Dat biedt kansen voor beleggers. Net zoals een ondernemer succesvol is omdat hij een probleem oplost, kan een belegger extra rendement genereren door te zoeken naar bedrijven die grote problemen op het gebied van klimaat, milieu, water, energie en voedsel oplossen.

Tony Seba, Clean disruption of energy and transportation, How Silicon Valley Will Make Oil, Nuclear, Natural Gas, Coal, Electric Utilities and Conventional Cars Obsolete by 2030, Beta edition

Dit is een boek voor de klimaatpessimisten. Seba maakt net als Esty gebruik van veel data, een degelijke onderbouwing en is bovendien oplossingsgericht. Seba is bepaald stellig over het naderende einde van de fossiele brandstoffen, als waarschuwing voor wie Royal Dutch Shell nog steeds ziet als de hoeksteen van de portefeuille. Moderne technologie zal er voor zorgen dat het gebruik van fossiele brandstoffen in 2030 hopeloos is verouderd. De elektrische auto is vijf keer zo energie efficiënt, de stroom is tien keer zo goedkoop en de auto is ook tien keer zo goedkoop in onderhoud. Het is een principieel andere technologie die exponentieel groeit, veel efficiënter is en in snel tempo goedkoper wordt. Ook kernenergie moet het bij Seba ontgelden. Als de verzekeringskosten, het ontmantelen en opruimen zouden worden meegenomen in de kostprijs kan het niet uit. Niet windmolens, maar kerncentrales draaien op subsidie van de overheid. Voor beleggers is het boek vooral relevant omdat mogelijke verliezers van deze transformatie worden geïdentificeerd.

Charles Gave & Louis-Vincent Gave: Clash of Empires, currencies and power in a multipolar world. GaveKalBooks

Er zijn niet zoveel onafhankelijke denkers op beleggingsgebied. Mensen die buiten de gebaande paden durven te bewegen. In het verleden was er het trio Byron Wien, Stephen Roach, Barton Biggs bij Morgan Stanley die binnen hetzelfde bedrijf volstrekt tegengestelde opvattingen hadden. Andere voorbeelden zijn Jonathan Wilmot van Credit Suisse of Ray Dalio van Bridgewater. Deze mensen schetsen inzichten die verder gaan dan de inhoud van de gemiddelde Financial Times. Binnen Gavekal zijn de naamgevers Charles Gave en Anatole Kaletsky het niet vaak met elkaar eens, maar het gevolg dat ze daardoor beter voorbereid zijn op de snel veranderende toekomst. Dit boek gaat over een nieuwe driedeling in de wereld, tussen de Verenigde Staten, China en Europa. Het boek overtuigt vooral in het beleid van China om minder afhankelijk te worden van de Amerikaanse dollar en de achtergronden van het Belt & Road initiatief. Een wereld die opgesplitst wordt in drie gebieden met hun eigen munt, het eigen fiscale beleid, eigen ambities en zelfs eigen supply chains. Voor beleggers biedt deze opsplitsing mogelijk meer diversificatie. Nu is internationaal beleggen vooral afhankelijk van de ontwikkeling van de dollar. Bij een sterke dollar beleg je in de VS, bij een zwakke dollar buiten de VS. Dat zal de komende jaren dus veranderen. Het boek onderstreept ook het belang van de Chinese aandelen- en obligatiemarkt.

Floris Wouterson, Superslapen, Praktische lifestyle-principes voor je beste nachtrust ooit. Anderz

Er zijn twee redenen waarom dit boek in deze lijst is opgenomen: Floris is een oud-collega van Schretlen & Co en elke keer als ik dit boek zie, moet ik denken aan de klassieker ‘Nooit meer slapen’ van W.F. Hermans, mij destijds aangereikt door wijlen Lajos Kallai. Floris benadrukt het belang van een goede nachtrust. Zonder goede slaap, neem je slechte beslissingen. Aangezien beleggen alleen maar gaat om het nemen van beslissingen, is dit boek ook voor elke actieve belegger van belang. Niet ‘greed is good’, maar ‘slapen is goed’, het boek heeft zelfs de ultieme Powernap formule.

Photo by Ed Robertson on Unsplash