De behoefte om te voorspellen op basis van het verleden is een begrijpelijke reactie in een onzekere wereld. Als we de toekomst niet kunnen voorspellen, lijkt het doortrekken van bestaande trends de enige oplossing. Zo’n op het verleden gebaseerde voorspelling komt sterk over. Het is immers een logische verklaring die ook nog eens wordt ondersteund door recente gebeurtenissen. Het is op zich prima om met een helder verhaal duiding te geven aan gebeurtenissen in het verleden. Het wordt anders als datzelfde verhaal wordt gebruikt om gebeurtenissen in de toekomst te voorspellen.
Neem bijvoorbeeld de correctie vorige week donderdag. Er ontstonden twee verhalen de correctie verklaarden: economische afzwakking en/of een tweede golf van het virus. Nu wil de media al tijdens de correctie meteen weten wat er aan de hand is en de eerste de beste verklaring wordt breed uitgemeten in krantenkoppen. De economie en het virus liggen nu eenmaal voor op de tong. Mijn advies voor mensen die midden in een correctie gebeld worden om een toelichting te geven zou zijn: meer aanbod dan vraag. Of, de correctie wordt veroorzaakt door de interne dynamiek van de markt. De realiteit is altijd veel complexer dan in een krantenartikel is te vatten. Na een stijging van meer dan 40 procent in korte tijd werd het tijd voor een pas op de plaats. Zoveel is er vorige week niet veranderd in de economie en de virusuitbraak. Per saldo leek het eerder beter dan slechter te gaan. Het was opvallend dat niemand het rentebesluit van de Fed aangreep als verklaring. Wellicht omdat de markt woensdagavond nog positief reageerde. Maar gelet op de speculatie over YCC (Yield Curve Control) en een negatieve Amerikaanse rente moeten er toch mensen zijn teleurgesteld door het rentebesluit. Aangezien de liquiditeit de drijvende kracht is voor het koersherstel, kan slechts een kleine verschuiving in de liquiditeit grote gevolgen hebben. Liquiditeit werkt bovendien verslavend, je hebt er steeds meer van nodig.
Het is gevaarlijk om de verhalen die worden verteld om de correctie te duiden te gebruiken voor het voorspellen van de toekomst. Het is wel gemakkelijk, het gaat niet goed met de economie en daarom daalt de markt. Het is een begrijpelijke, overtuigende en moeilijk te weerleggen argumentatie. Het geeft bovendien houvast. Maar als het geen accurate weergave is van het verleden, is het dan wel geschikt om de toekomst te voorspellen? Een dergelijk houvast zorgt voor te veel vertrouwen dat de verklaring klopt. Dat zorgt voor tunnelvisie. Cognitief dissonant als we zijn worden alle signalen die op iets anders wijzen genegeerd. Het risico bestaat zelfs dat beleggingsprincipes zoals voldoende spreiden en de onmogelijkheid van timing overboord worden gezet door een te groot vertrouwen in het correct kunnen voorspellen van de toekomst.
Om het complex te maken moet tegelijkertijd de kracht van het verhaal niet worden onderschat. De mens is ver gekomen door het vermogen elkaar verhalen te vertellen. Een mensenmassa kan complexe problemen aan door het geloof in een gemeenschappelijk verhaal, een ideologie of een religie. Het heeft er voor gezorgd dat het aandeel Tesla de 1000 dollar kon aantikken. Beleggers die proberen te begrijpen welk verhaal in de toekomst belangrijk wordt voor de massa, zullen daar de vruchten van plukken. Tegelijkertijd loont contrair denken, vooral op het moment dat iedereen overtuigd is van het verhaal. Dergelijke verhalen spelen niet alleen op korte termijn, ze kunnen jaren of zelfs decennia aanhouden. Het is lastig, maar niet onmogelijk, om afstand te nemen. De eerste stap is om bewust te zijn van ons menselijk falen. Probeer een onderscheid te maken tussen informatie en ruis om daarna zonder vooringenomenheid een rationale afweging te maken. Zelfs dan blijft voorspellen lastig.