Gisteren getuigden de vier CEO’s van Amazon, Apple, Facebook en Google voor het eerst samen in een hoorzitting voor het Amerikaanse Congres. Die hoorzitting volgt op dertien maanden onderzoek naar mogelijk misbruik van hun machtspositie door Big Tech-bedrijven. Volgens voorzitter David Cicilline van The House Judiciary Committee leidt geconcentreerde economische macht tot geconcentreerde politieke macht. Concentratie van macht in welke vorm dan ook, is volgens hem een gevaar voor de Amerikaanse samenleving. Cicilline draagt tijdens de hoorzitting nogal zichtbaar een Apple Watch, dat zegt eigenlijk al genoeg.
De lijst met klachten tegen deze vier bedrijven met een gemeenschappelijke marktkapitalisatie van vijf biljoen dollar is lang, maar alle vier zouden hun marktmacht hebben gebruikt om concurrenten buitenspel te zetten. Enigszins toepasselijk voor Big Tech getuigden Jeff Bezos, Sundar Pichai, Mark Zuckerberg en Tim Cook via een Cisco Webex-videoverbinding. Samen met de dertien maanden onderzoek vormt deze hoorzitting de basis voor een rapport dat nog voor het einde van dit jaar wordt gepubliceerd. Logisch vervolg is nieuwe wetgeving om Big Tech te reguleren. Het is niet voor het eerst dat de Verenigde Staten monopolistische concentraties aanpakt. Vorige eeuw zijn de spoorwegen van Vanderbilt, Rockefeller’s Standard Oil en Carnegie’s U.S. Steel allemaal opgesplitst of gereguleerd. Dat was tijdens de industriële revolutie toen disruptieve innovaties zoals spoorwegen en elektriciteit leiden tot monopolies. Nu zijn het internet en data die zorgen voor disruptie en de dominante marktmacht van de winnaars.
Naast de komende maatregelen van de Amerikaanse overheid zijn ook andere landen bezig om Big Tech te regeluren. Zo heeft de Europese Unie in 2018 vergaande privacy-wetgeving ingevoerd met als uitdrukkelijk doel om misbruik van data door Big Tech te voorkomen. Omdat het bij Big Tech vrijwel uitsluitend om Amerikaanse bedrijven gaat, probeert Europa tegelijkertijd ook de offline Europese concurrenten te beschermen, zonder al te veel succes. Voor China is dat geen probleem. Amazon, Facebook en Google krijgen in China geen voet aan de grond en Apple is in China naast Huawei, Xaomi en Samsung één van de kleinere spelers. China heeft zijn eigen nationale kampioenen op het gebied van Big Tech. Waar Europa juist probeert om misbruik van data te voorkomen, gebruikt de Chinese overheid de data van Chinese Big Tech-bedrijven om de samenleving te controleren. In de Verenigde Staten zijn er bij de Republikeinen vooral zorgen over de invloed van Big Tech-bedrijven op de verkiezingen, terwijl de Democraten meer focussen op ‘hate speech’.
Door CV-19 zijn deze Big Tech-bedrijven sterker dan ooit tevoren. Dat terwijl grote delen van de samenleving in de komende jaren verder worden gedigitaliseerd. Denk aan het succes van online onderwijs, de digitale overheid en digitale preventie in de gezondheidszorg. De maakindustrie wordt gerobotiseerd en de dienstensector verder geautomatiseerd. Steden worden veiliger, schoner en stiller dankzij technologie. De kosten en de risico’s van transport gaan omlaag door gebruik van kunstmatige intelligentie. Data wordt een steeds belangrijker onderdeel van de economie, een economie die nu geen belasting heft op data, maar wel op menselijke arbeid. Gezien het belang van data voor de economie is regulering en ook een vorm van belastingheffing onontkoombaar. Dat raakt vooral Amerikaanse technologiebedrijven, bedrijven die niet overdreven laag zijn gewaardeerd. Mogelijk dat van deze vier, Google en Facebook zelfs worden opgesplitst. Dat hoeft niet slecht te zijn voor aandeelhouders. Rockefeller werd pas echt rijk toen zijn Standard Oil, goed voor 91 procent van alle olieproductie in de Verenigde Staten, werd opgesplitst in maar liefst 34 entiteiten die uiteindelijk weer fuseerden tot Chevron, ExxonMobil, BP en Marathon Oil.
Het is een drukke week voor de CEO’s van Amazon, Apple, Facebook en Google. Terwijl ze gisteren een lange hoorzitting voor het Congres moeten bijwonen, komen ze vandaag allemaal (na beurs) met kwartaalcijfers. Gisteren vertelden ze dat nog dat ze geen marktmacht hadden en dat er volop sprake was van concurrentie. Vandaag moeten aan aandeelhouders duidelijk maken dat juist de monopolistische concentratie de basis vormt voor de huidige hoge waardering.
Photo by Nathan Dumlao on Unsplash