De aandelenmarkt is een betrouwbare leidende indicator van toekomstige economische ontwikkelingen. Niet eerder in de geschiedenis is de aandelenmarkt in zo korte tijd zo sterk gedaald. Beurzen hebben een hekel aan het onbekende en het oncontroleerbare. Uitvergroot door fake news en social media vormt het Coronavirus een giftige cocktail van slecht nieuws.

Angst voor exponentiële groei

Het virus kan fataal zijn, het is onzichtbaar, je kan je er moeilijk tegen beschermen, iedereen kan er aan worden blootgesteld en de autoriteiten hebben het niet onder controle. In dergelijke situaties is het niet zo vreemd dat de beurs de neiging heeft om het meest zwartgallige scenario in te prijzen. Zo lang die onzekerheid blijft, kan de beurs geen bodem vinden.

De verspreiding van het virus is een voorbeeld van hoe slecht mensen kunnen omgaan met exponentiële groei. Elke dag is de groei van het aantal nieuwe gevallen hoger dan verwacht. Alleen door snel te reageren kan de uitbraak worden bestreden, maar inmiddels lijkt dat een gepasseerd station. We moeten accepteren dat een groot deel van de wereldbevolking zal worden besmet, we kunnen alleen nog invloed uitoefenen op het tempo van de verspreiding. Veel landen kiezen voor draconische maatregelen die de verspreiding van het virus sterk remmen, maar die ook een grote negatieve impact hebben op de economie.

Kiezen uit twee kwaden

Andere landen gokken op kudde-immuniteit. Als er maar genoeg mensen ziek zijn geweest, is daarna de kans op nieuwe uitbraken sterk afgenomen. Het is wat dat betreft kiezen uit twee kwaden. In het eerste geval is er sprake van uitstel, maar niet van afstel. In het tweede geval neemt men de pijn zo snel mogelijk. De realiteit die we nu onder ogen moeten zien is dat in de komende jaren meer Nederlanders overlijden aan het Coronavirus dan er in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Dat is een menselijk drama met mogelijk ontwrichtende gevolgen voor de samenleving.

Afgelopen week hebben de centrale banken hun bazooka’s ingezet, maar die hebben hun doel gemist. Dit probleem is niet op te lossen met nog meer schuld. Het is mooi dat het financiële systeem blijft werken, maar dit keer zitten de problemen in de reële economie. De maatregelen om de verspreiding van het virus te remmen, zorgen voor zo’n grote schok dat de economie als het ware van een klif af valt. Typisch de start van een recessie. Een recessie die zich kan verdiepen door de grote hoeveelheid schulden in de wereld. Dat is wel iets waar centrale bankiers een belangrijke rol kunnen spelen, al moest Lagarde nog even wennen aan die rol.

Omvangrijk steunprogramma

Markten kunnen pas herstellen als ze zekerheid hebben dat de situatie niet verder escaleert. In China volgde een maand na de piek in het aantal nieuwe gevallen een bodem. Zo ver is het nog niet in het Westen. Het is nu van belang dat overheden zorgen dat de economie kan herstellen. Dat betekent een omvangrijk steunprogramma. Na de Grote Financiële Crisis kostte het redden van de banken 25 procent van het BBP. De Nederlandse staatsschuld is nu minder dan 50 procent van het BBP.

De overheid kan dus maandenlang iedereen die last heeft van de economische gevolgen van het virus volledig compenseren. Dan hoeft er geen bedrijf om te vallen en blijft er sprake van een volledig herstelpotentieel. Al die liquiditeit van centrale banken en overheden zorgt er dan wel voor dat op het moment dat de beurs door het dal kan kijken, er sprake zal zijn van een explosief herstel. Een V-vormig herstel, alleen jammer dat niet valt te voorspellen waar de bodem van die V ligt.

Photo by photo-nic.co.uk nic on Unsplash